توکن غیر مثلی یا NFT چیست؟

مدتی است که همه‌جا صحبت از NFT‌ها یا همان توکن‌های غیرمثلی است. این دارایی‌هایی کمیاب و خاص، اخیرا توانسته‌اند توجه بسیاری افراد را به خود جلب کند به طوری که برخی حاضرند هزاران دلار برای این توکنی‌های شگفت‌انگیز هزینه کنند. توکن غیر قابل تعویض روی بلاک چین ساخته و منتقل می‌شوند. در ادامه، با ماهیت NFT‌ها آشنا خواهیم شد. با ما همراه باشید.

NFT‌ یا توکن غیرمثلی چیست؟

توکن غیرمثلی (Non-fungible token) یا NFT، یک دارایی دیجیتال کمیاب و منحصربه‌فردی است که روی بلاک‌چین ذخیره و جابه‌جا می‌شود. توکن‌های غیرمثلی شامب آیتم‌‌های بازی‌های کامپیوتری، اقلام کلکسیونی، آثار هنری دیجیتال، بلیط رویدادهای مختلف، نام‌ دامنه‌ها، یک خانه که به‌صورت توکن درآمده و … می‌شوند. مالکیت و اطلاعات مربوط به هر NFT روی بلاک‌چین ثبت می‌شود؛ در نتیجه با در نظر گرفتن امنیت و تغییرناپذیری شبکه بلاک‌چین، مفهوم مالکیت در دنیای NFT معنا پیدا می‌کند.

توکن‌های غیرمثلی یا NFTها جدیدترین پدیده‌‌های‌‌ ارز دیجیتال هستند که وارد جریان اصلی شده‌اند. بعد از آنکه خانه‌ حراجی کریستی اوّلین اثر هنری NFT که کولاژ یا مجموعه‌ای از تصاویر خلق شده توسّط هنرمند دیجیتال، بی‌پِل بود را به قیمت ۳/۶۹ میلیون دلار فروخت، NFT‌ها ناگهان توجّه جهان را به خود جلب کردند.

توکن‌های غیر قابل تعویض یا NFT در واقع نماینده یک آیتم خاص مانند آثار هنری، آیتم‌های داخل بازی‌ها (مثل سلاح، لباس، زره و غیره)، موسیقی، آیتم‌های قابل جمع آوری و کلکسیونی (مثل کارت‌های قابل معامله)، دارایی‌های توکنیزه شده دنیای واقعی (مثل املاک و مستغلات، اتومبیل و غیره) یا حتی توییت های خاص و درخشان افراد مشهور هستند. برخلاف بیت‌کوین یا سایر ارزهای دیجیتال مثلی و  تعویض‌پذیر دیگر، هر توکن NFT ویژگی‌های خاصیی دارد که آن را از واحدهای دیگر متمایز می‌کند. می‌توان گفت هر توکن غیر قابل تعویض با واحد دیگر هم‌ارزش نبوده و همین موضوع NFTها را به موضوع داغ بازار کریپتو تبدیل کرده است.

به زبان ساده، NFTها آثار هنری دیجیتال و دیگر اقلام کلکسیونی را به دارایی‌های منحصربه‌فرد و قابل راستی‌آزمایی تبدیل می‌کنند که به راحتی می‌توان آنها را در بلاک‌چین معامله کرد.

اگرچه ممکن است درک این موضوع برای افراد ناآشنا و مبتدی مشکل باشد امّا، بازدهی بسیار بالایی برای هنرمندان، نوازندگان، اینفلوئنسرها و افراد مشابه داشته است؛ زیرا، سرمایه‌گذاران پول زیادی را برای تملّک بر نسخه‌های NFT تصاویر دیجیتال هزینه می‌کنند. به عنوان مثال، اوّلین توییت جک دورسی به قیمت ۹/۲ میلیون دلار، یک کلیپ ویدیویی از اسلم دانک لبران جیمز بیش از ۲۰۰ هزار دلار و یک GIF ده ساله از «گربه‌ی نیان» به قیمت ۶۰۰ هزار دلار فروخته شدند.

ماهیت ‌NFTها

توکن‌های غیرمثلی یا NFTها، قطعاتی از محتوای دیجیتال هستند که به بلاک‌چین، پایگاه داده‌ دیجیتالِ زیربناییِ ارزهای دیجیتال مثل بیت‌کوین و اتریوم، متّصل هستند. برخلاف NFTها، بیت‌کوین یا اتریوم یا سایر رمزارزها دارایی‌ها مثلی هستند. به این معنی که قابلیّت جایگزینی یا معاوضه با یک دارایی منحصربه‌فرد و با ارزش مشابه را دارند؛ درست مثل اسکناس‌ها.

در سوی مقابل، NFTها منحصربه‌فرد بوده و قابلیّت معاوضه‌ متقابل ندارند؛ بدین معنی که هیچ دو توکن غیرمثلی، مشابه هم نیستند.

کارت‌های پوکمون، سکّه‌های کمیاب یا یک جفت کفش سری محدودِ برندِ جردن را در نظر بگیرید؛ NFTها نیز مانند آن‌ها، دارایی‌هایی را که به صورت نامحدود در دسترس هستند، محدود و نایاب می‌کنند؛ بطوریکه، حتی گواهی اصالت نیز برای آن‌ها ارائه می‌شود. NFTها عموما برای خرید و فروش آثار هنری دیجیتال استفاده می‌شوند و می‌توانند به شکل‌های GIF، توییت، کارت‌های تجارت مجازی، عکس‌ اجرام فیزیکی، پوسته‌های بازی‌های ویدئویی، املاک مجازی و… درآیند.

چرا پدیده‌ توکن‌های غیرمثلی (NFT) به تازگی شروع به رشد کرده است؟

مارک استیب، مدیرعامل Artsy به CNN Business می‌گوید:« بخشی از این اشتیاق از جانب افرادی است که با خرید آثار خالقان و هنرمندان مستقل، از کار آن‌ها حمایت می‌کنند. بقیّه مجذوب این ایده هستند که یک دارایی دیجیتال، که هرکسی می‌تواند آن را کپی کند، بردارند و آن را به مالکیّت انحصاری خود درآورند. به نظر می‌رسد که رکوردهای اخیر قیمت برای NFTها، عمدتاً کار میلیونرها و میلیاردرهای تازه‌وارد حوزه رمزارزها باشد که به دنبال ایجاد تنوّع در سبد دارایی‌های خود و نیز گسترش منافع‌شان در فضای کریپتو هستند.»

چه چیزی یک NFT را از سایر رمزارزها متمایز می‌کند؟

• کمیابی: ارزش توکن‌های NFT به خاطر کمیاب و نادر بودن آن‌ها است. با وجود اینکه توسعه‌دهندگان توکن‌های غیر قابل تعویض می‌توانند این توکن‌ها را در تعداد دلخواه بسازند؛ اما با محدود کردن تعداد آن‌ها، باعث افزایش ارزش و کمیابی آن‌ها می‌شوند.
• غیر قابل تقسیم: تقسیم بیشتر توکن‌های غیر قابل معاوضه به واحدهای کوچک‌تر امکان‌پذیر نیست و تنها به‌صورت یک واحد کامل جابه‌جا می‌شوند. یا کل یک اثر هنری دیجیتال را خریداری می‌کنید یا اصلا آن را نمی‌خرید.
• منحصر به فرد و یکتا: این مورد مهم‌ترین ویژگی یک توکن غیر قابل تعویض است. این خصوصیت در واقع به‌عنوان گواهی اصالت این دارایی‌ها عمل می‌کند.
• قابل انتقال و معامله: توکن‌های NFT در عین منحصربه‌فرد بودن در بازارهای خاصی معامله می‌شوند. انتقال مالکیت این دارایی‌ها در عرض چند ثانیه و از طریق یک تراکنش ساده انجام می‌گیرد.
• اصالت: با توجه به اینکه توکن‌های غیر قابل معاوضه مبتنی بر تکنولوژی بلاک‌چین هستند، می‎‌توان از اصالت آن‌ها مطمئن بود.
• مالکیت حقیقی: فناوری بلاک‌چین با استفاده از توزیع داده و رمزنگاری به دارندگان توکن‌های غیر قابل معاوضه مالکیت واقعی می‌بخشد.

چرا NFTها باارزش هستند؟

به لطف ظهور تکنولوژی بلاک‌چین، گیمرها و کلکسیونرها می‌توانند مالکان تغییرناپذیر آیتم‌های منحصربه‌فرد داخل بازی‌ها باشند و از آن‌ها درامد داشته باشند. حتی در بعضی بازی‌های خاص، گیمرها می‌توانند سازه‌هایی مثل زمین، وسیله، لباس، آواتار و… را بسازند و از طریق فروش یا معامله آن‌ها کسب درآمد کنند. هر کس می‌تواند از طریق ساخت NFT یا خرید این آیتم‌ها در این فضا فعالیت کند. در نتیجه جامعه دوستداران NFTها محدود نیست.

با وجود فناوری پشت توکن‌های غیر قابل معاوضه، هنرمندان در سراسر جهان می‌‎توانند آثار دیجیتال خود را بدون واسطه برای فوش بگذارند و همچنین حق تالیف (Royality) نیز با تکنیک‌های برنامه‌نویسی ایجاد می‌شود. به بیان دیگر، هر بار که NFT مورد نظر به مشتری جدیدی فروخته می‌شود، خالق اثر درصدی از سود فروش را به عنوان حق تالیف دریافت می‌کند.

برخی با هدف سرمایه‌گذاری به سراغ خرید و فروش NFTها می‌روند. برخی نیز با هدف جمع‌آوری آیتم‌های خاص و کمیاب به سراغ این صنعت می‌آیند. با توجه به محبویت بسیار زیاد NFTها در دنیای تکنولوژی، بسیاری نیز تحت تاثیر موج به راه افتاده اقدام به خرید و فروش توکن‌های غیرمثلی می‌کنند. با توجه به ترند شدن NFTها، برندها و هنرمندان زیادی آثار خود را در قالب NFT ارائه کرده‌اند و همین موضوع پای مشتریان و طرفداران بیشتری را به بازار توکن‌های غیرقابل تعویض باز کرده است. همچنین، خرید و فروش NFTها منجر به تشکیل یک جامعه خاص از دوستداران آیتم‌های خاص می‌شود که در واقع می‌تواند به عنوان یک باشگاه طرفداری انحصاری عمل کند.

کاربرد NFT‌ها

– ساخت کلکسیون

– بازی‌های آنلاین

– بلیط رویدادها

– احراز هویت و گواهینامه

چگونه می‌توان NFT خرید؟

در اصل، هر تصویر دیجیتالی را می‌توان در قالب این توکن‌ها خرید؛ اما، در هنگام خرید باید به چند نکته نیز توجّه کنید، بخصوص اگر تازه‌کار هستید. شما باید تصمیم بگیرید که از چه بازاری خرید کنید، برای ذخیره‌ آن به چه نوع کیف پول دیجیتال احتیاج دارید و اینکه برای تکمیل این خرید، به چه نوع رمزارزی احتیاج دارید.

برخی از رایج‌ترین بازارهای توکن‌های غیرمثلی عبارتند از OpenSea، Mintable،Nifty Gateway و Rarible. علاوه بر آن‌ها، بازارهای ویژه‌ای برای انواع خاصی از NFTها نیز وجود دارد؛ مثل سایت NBA Top Shot برای ویدیوهای لحظات برجسته‌ بسکتبال یا Valuables برای حراج توییت‌ها که هم‌اکنون توییت جک دورسی در آن برای مناقصه قرار داده شده است.

امّا مراقب کارمزد‌ها و هزینه‌ها هم باشید. بعضی بازارها هزینه‌ «گس» نیز طلب می‌کنند که اشاره به انرژی لازم برای تکمیل معامله در بلاک‌چین دارد. هزینه‌های دیگر می‌توانند شامل هزینه‌ تبدیل دلار به اتریوم (رایج‌ترین رمزارز کنونی مورد استفاده برای خرید NFTها) و کارمزد‌های بستن معامله باشند.

چگونه NFTها را بفروشیم؟

NFTها در بازارها نیز فروخته می‌شوند و این فرآیند می‌تواند در هر پلتفرم متفاوت باشد. شما ابتدا محتوای خود را در یکی از بازارها آپلود می‌کنید و سپس با دنبال کردن دستورالعمل‌ها، آن را به یک NFT تبدیل می‌کنید. شما می‌توانید مشخّصات اثر و قیمت پیشنهادی را نیز درج کنید. بیشتر NFTها، با استفاده از اتریوم خریداری می‌شوند؛ امّا، می‌توان آن‌ها را دیگر توکن‌های ERC20 مانند WAX و Flow نیز خرید.

ساخت NFT

هرکسی می‌تواند یک NFT بسازد. تنها چیزی که نیاز دارید یک کیف پول دیجیتال، خرید مقدار کمی اتریوم و اتّصال به یک بازار NFT است که در آن، شما قادر خواهید بود محتوای خود را آپلود کرده و آن را به یک NFT یا اثر هنری کریپتو تبدیل کنید. ساده‌ست، نه؟

بلاکچین اتریوم بزرگترین و مهم‌ترین میزبان برای توکن‌های غیرقابل تعویض مجسوب می‌شود  و استانداردهای متعددی را برای ایجاد توکن غیرمثلی ارائه کرده است. توسعه‌دهندگان اتریوم قادر هستند با استفاده از استانداردهای NFT پروژه‌های مورد نظر خود را ایجاد کنند. ملزومات کار با NFT‌ها به پلتفرم و نوع NFT بستگی دارد اما معمولا کیف پول متامسک و مقداری رمزارز اتر برای پرداخت کارمزدها نیاز خواهد بود. هرکسی می‌تواند NFT بسازد و ساخت توکن‌های غیرمثلی الزاما به دانش برنامه‌نویسی نیاز ندارد.

بزرگترین وب‌سایت‌های ساخت NFT:

• اوپن‌سی (Opensea)
• رریبل (Rarible)
• سوپرریر (SuparRare)
• فاندیشن (Foundation)
• میکرزپلیس (MakersPlace)
• مینت‌بیس (Mintbase)
• نیفتی گیت‌وی (NiftyGateway)

سخن آخر

یک توکن غیرمثلی (Non-fungible token) یا همان NFT، نماینده‌ای از دارایی‌های دنیای حقیقی در جهان دیجیتال است. کمیاب و منحصربه‌فرد بودن، ارزش این توکن‌‌ها را چند برابر کرده. از سوی دیگر، ذخیره و انتقال این توکن‌ها روی بستر بلاک‌چین باعث گره خوردن این صنعت با دنیای رمزارزها شده است. در حال حاضر بیشتر توسعه‌دهندگان NFT‌ از بلاک‌چین اتریوم استفاده می‌کنند و اغلب پروژه‌های مبتنی بر توکن‌های غیرمثلی روی همین شبکه فعالیت می‌کنند.

بازار NFT هنوز بسیار کوچک است و امروزه کاربرد این نوع توکن بیشتر در حوزه‌هایی مانند بازی‌های کامپیوتری، اقلام کلکسیونی، آثار هنری دیجیتال، صدور بلیط و فروش نام‌ دامنه‌ها دیده می‌شود، اما در آینده با رشد زیرساخت‌ها می‌توان از این نوآوری در زمینه‌های بسیار متنوعی استفاده کرد.