امور مالی غیرمتمرکز، یا همان دیفای، طی یک سال گذشته افزایش یافته است، اما دیفای چیست و چگونه می‌توان با مجموعه‌ای از ابزارهای آن شروع به کار کرد؟ با ما در این مطلب همراه باشید تا به بررسی بیشتر دیفای (DeFi) بپردازیم.

امور مالی غیرمتمرکز، در مرکز اتفاقات داغ اخیر فضای کریپتوکارنسی قرار دارد. دیفای در حال حاضر بزرگترین مسئله دنیای رمز ارزها است، کمی شبیه به عرضه اولیه سکه (ICO) در سال 2017 که همه را درگیر خودش کرده بود. به گفته سایت معیارهای DeFi Pulse، در ژوئن 2020، فقط 1 میلیارد دلار در پروتکل‌های دیفای قفل شده بود. تا ژانویه 2020،”DeFi Degens”  بیش از 20 میلیارد دلار ارز رمزنگاری شده را به سیستم قراردادهای هوشمند دیفای تزریق کرده بود.

دیفای چیست؟

بنابراین این جانور قدرتمند و وحشی که دیفای نام دارد چیست؟ و اینکه آیا کریپتوکارنسی اساسا خودش یک سیستم امور مالی غیرمتمرکز نیست؟ می‌شود گفت است. جنبش دیفای به ژانر خاصی از محصولات مالی اشاره می‌کند که تمرکززدایی را بیش از هر چیز حمایت می‌کند و از مکانیسم‌های انگیزشی سودآور برای تشویق سرمایه‌گذاران برای هم‌زیستی با یکدیگر استفاده می‌کند.

امور مالی غیرمتمرکز متشکل از بسیاری از محصولات مالی غیرتوفیقی است که بر اساس پروژه‌های بسیار آزمایشی و پردرآمد کریپتو ساخته شده است که چشم شرکت‌های برتر و سرمایه‌گذاران ریسک‌پذیر را به خود جلب کرده است، نه چند کلاهبردار.

دیفای چگونه کار می‌کند؟

از جمله مشهور‌ترین پروژه‌ها می‌توان به پروتکل‌های وام‌دهی Aave، Maker و Compound اشاره کرد. این‌ها پروتکل‌هایی هستند که به شما اجازه می‌دهند ارزهای رمزنگاری شده را فوراً وام بگیرید، حتی اگر بتوانید ثابت کنید که می‌توانید وام را در یک تراکنش بازگردانید، می‌توانید مبالغ بیشتری وام بگیرید. همچنین می‌توانید از قرض دادن کریپتوکارنسی‌های خود اعتبار کسب کنید.

سپس با Uniswap آشنا می‌شویم، یک مبادله غیرمتمرکز که به شما اجازه می‌دهد هر توکنی که مبتنی بر اتریوم است را معامله کنید، یا اگر نقدینگی را به بازار آن توکن اضافه کنید، کسب درآمد کنید. دیفای همچنین دارایی‌های مصنوعی مانند سهام توکن شده Synthetix  که ارزش آن به صورت الگوریتمی توسط پروتکل تعیین می‌شود را شامل می‌شود. سایر خدمات بیت‌کوین را به صورت غیرتوفیقی به اتریوم منتقل می‌کند یا قیمت‌های غیرمتمرکز را ارائه می‌دهند، که باعث می‌شود دارایی‌های مصنوعی خود را دقیقاً شبیه امثال غیرمصنوعی خود کنند.

چیزی که برچسب دیفای را به این پروتکل‌ها می‌چسباند این است که آنها غیر متمرکز و غیرتوفیقی هستند. غیرتوفیقی به این معنی است که دیگران از طرف شما دارایی‌های شما را مدیریت نمی‌کنند. بر خلاف این که مثلا شما پول خود را به بانک بدهید یا دارایی خود به یک شرکت وام کریپتو (مانند Cred) قرض بدهید، با پروتکل‌های دیفای شما همیشه کنترل کریپتوکارنسی‌های خود را خواهید داشت.

تمرکززدایی نیز به این معناست که سازندگان پروتکل‌ها قدرت خود نسبت به قراردادهای هوشمند را به جامعه واگذار کرده‌اند؛ با در نظر گرفتن قوانین و اصول هکرها، سازندگان این پروتکل‌ها در اسرع وقت خود را از قدرت خارج کرده و به کاربران اجازه می‌دهند در مورد آینده این شبکه رای دهند.

این فضا از ایده‌آل‌های بلندپروازانه‌ی خود عقب مانده است. حتی در برخی از بزرگترین پروتکل‌های دیفای، بررسی دقیق قراردادهای هوشمند نشان می‌دهد که تیم‌ها قدرت مازادی دارند و یا قراردادها در برابر دستکاری آسیب‌پذیر هستند.

اما برای برخی از معامله‌گران بسیار سودآور است. بسیاری از این پروتکل‌های وام‌دهی نرخ‌های سود عجیب غریبی را ارائه می‌دهند که به لطف پدیده «قرض دادن دارایی‌ها» سود آن حتی بیشتر نیز شده است، در نتیجه این پروتکل‌های وام‌دهی توکن‌های اضافی به وام‌دهندگان ارائه می‌دهد.

این توکن‌های به اصطلاح نظارتی، که می‌توانند برای رای دادن به پیشنهادات مربوط به ارتقاء شبکه نیز مورد استفاده قرار گیرند، در بازارهای ثانویه قابل معامله هستند، به نحوی که برخی از سودآوری‌های سالیانه به 1000 درصد می‌رسد. (البته اینکه آیا پروتکل‌های مورد بحث یک سال کامل دوام خواهند آورد یا خیر، قابل بحث است).

برخی از پروتکل‌های پیشتاز دیفای کدام‌اند؟

پروتکل‌های وام‌دهی غیرمتمرکز و سوددهی Aave، Compound و Maker پروتکل‌های اصلی وام‌دهی دیفای هستند که میلیاردها دلار توکن در قراردادهای هوشمند آن‌ها قفل شده است. فرضیه‌ی ساده است: می‌توانید توکن‌های کریپتوکارنسی را قرض بگیرید یا قرض بدهید. همه پروتکل‌های اصلی بر اساس اتریوم هستند، به این معنی که می‌توانید هر توکن ERC20 را قرض بگیرید یه بدهید. همانطور که بالاتر ذکر شد، همه آن‌ دارایی‌ها غیرتوفیقی هستند، به این معنی که سازندگان پروتکل‌ها کنترلی بر دارایی‌های شما ندارند.

نرخ سوددهی متفاوت است. در زمان نگارش این مقاله، می‌توانید استیبل‌کوین غیر متمرکز DAI را با سود 7.75% در Compound  وام دهید یا آن را با سود 10.78% وام بگیرید. درAave، 9.59% نرخ وام دادن و 17.46% نرخ وام گرفتن است. اما این درصدها هر روز تغییر می‌کنند، بنابراین با چشم باز عمل کنید.

این پروتکل‌ها شوق سوددهی را برانگیخت. در اواسط ماه ژوئن، کامپوند $COMP را عرضه کرد، یک توکن نظارتی که به سرمایه‌داران اجازه می‌دهد در مورد نحوه عملکرد شبکه رای دهند.

افرادی که کریپتوهای خود را در Compound قرض می‌دهند، برای زحمت‌هایشان $COMP دریافت می-کنند، چیزی مانند امتیاز وفاداری. آ‌ن‌ها می‌توانند از این توکن‌های نظارتی برای رای دادن به پیشنهادات ارتقاء شبکه استفاده کنند. و این فقط یک استفاده از این توکن بود.

مورد دیگری که شهرت و بدنامی را به یک اندازه برای دیفای آورد این بود که افراد برای اهداف احتکارآمیز $COMP را به دست آورند. این آمار دلیل این مسئله را توضیح می‌دهد. در روز راه‌اندازی، 17 ژوئن، ارزش $COMP 64 دلار بود. تا 23 ژوئن و در عرض 6 روز، ارزش آن به 346 دلار رسید. سایر توسعه‌دهندگان پروتکل وام‌دهی نیز شروع به راه‌اندازی توکن‌های نظارتی خود کردند.Aave   نیز مانند پروتکل‌های دیگر، توکنی با نام $ AAVEرا راه‌اندازی کرد.

هزینه  $YFI، توکن نظارتی برای نظارت بر سوددهی سیستم دیفای  “yearn.finance”، در اواسط سپتامبر 2020 به 41000 دلار رسید، قیمت بیت کوین را در آن زمان چهار برابر کرد و به بالاترین سطح فعلی خود نزدیک کرد. (با توجه به اینکه در زمان نگارش این مقاله فقط 29،967 YFI در گردش است، در مقابل رقم عجیب 18 میلیون بیت کوین). و همه این‌ها به خاطر توکنی که توسط سازندگان yearn.finance به عنوان توکن بی ارزش معرفی شده بود. آنها هنگام راه‌اندازی توکن نوشتند: «آن را نخرید. کسب کنید.»

مبادلات غیرمتمرکز و ارائه‌دهندگان نقدینگی

مبادلات غیرمتمرکز یکی دیگر از انواع محبوب پروتکل دیفای است. Uniswap تا کنون بزرگترین سیستم با این پروتکل است. در پایان آگوست 2020، حجم معاملات روزانه Uniswap به 426 میلیون دلار رسید که از حجم مبادله متمرکز Coinbase پیشی گرفت و معامله‌گران ارزش 348 میلیون دلار کریپتو را مبادله کردند. سایر موارد عبارتند از Balancer، Bancor  و Kyber. 1 Inch تمام مبادلات غیر‌متمرکز را در یک وب‌سایت جمع‌آوری می‌کند.

این مبادلات همه نمونه‌هایی از «سازندگان خودکار بازار» هستند. برخلاف، مثلاً صرافی متمرکز Binance، یا مبادله غیرمتمرکز IDEX، که معامله‌گران در آن ارزهای دیجیتال را خرید و فروش می‌کنند، این سازندگان خودکار بازار، دارای منابع نقدینگی هستند.

بیایید آن را تجزیه کنیم: نقدینگی فقط به این معناست که چقدر آسان می‌توان پولی را در بازار مورد نظر جابجا کرد. اگر بازار توکن نقدینگی زیادی داشته باشد، به این معنی است که انجام مبادلات در آن آسان است. اگر نقدینگی کمی داشته باشد، یافتن خریدار برای توکن‌ها، کار دشواری است.

منابع (یا استخرهای) نقدینگی، گاوصندوق‌های های بزرگی از توکن هستند که معامله‌گران می‌توانند برای انجام معاملات خود از آن‌ها استفاده کنند. بنابراین، اگر کسی مبلغ 1 میلیارد دلار ETH و 1 میلیارد دلار BTC در مخزن نقدینگی قرار داده باشد، پول کافی در مبادلات جاری است که معامله‌گران بتوانند بدون هیچ مشکلی دارایی‌ها را معامله کنند. بخش دیفای نیز این است که همه این‌ها غیرتوفیقی است و هر توکن ERC-20 را می‌توان به این مبادلات اضافه کرد. این امر انتخاب‌های بیشتری را در بازار ایجاد می‌کند، زیرا صرافی-های متمرکز به دلیل مسائل حقوقی و اینکه بسیاری از توکن ها کلاهبرداری هستند، توکن‌هایی را لیست نمی‌کنند. بخش دیگر دیفای این ساختار، ساختار تشویقی آن است. کسانی که از این استخرهای نقدینگی حمایت می‌کنند، هر زمان که کسی معامله‌ای  می‌کند، سودی دریافت می‌کنند، علاوه بر پاداش‌های مختلف سوددهی که به برخی پروتکل‌ها مرتبط است.

استیبل‌کوین‌های غیرمتمرکز و مشتقات مصنوعی

جهان متمرکز دارایی‌های مصنوعی این گونه است: حدود 24 میلیارد دلار تتر، اصلی‌ترین استیبل‌کوین وابسته به دلار آمریکا، در گردش است. تتر ادعا می‌کند که توکن‌های آن به طور کامل توسط ذخایر نقدی دلار آمریکا پشتیبانی می‌شود. اما پاسخ به این ادعاها پشت درهای بسته نهفته است و این شرکت قبلاً اعتراف کرده است که این توکن‌ها تنها 74٪ توسط دلار آمریکا پشتیبانی می‌شده‌اند. این شرکت در حال حاضر تحت بررسی دادستان کل نیویورک است.

مشکل اصلی این است که کسانی که با استیبل‌کوین‌های وابسته به دلار آمریکا معامله می‌کنند باید اطمینان داشته باشند که شرکت‌هایی که این کوین‌ها را ایجاد کرده‌اند به قول خود وفادار هستند و این توکن‌ها همیشه با دلار آمریکا قابل بازخرید هستند. اما شرکت‌ها به اعتماد کاربران خود خیانت می‌کنند. انسان «ممکن» الخطا است. حکم لورنس لسیگ، «کد قانون است»، انگیزه‌ای برای ظهور استیبل‌کوین غیر‌متمرکز بود، که وابستگی آن به دارایی، توسط یک الگوریتم پیچیده و خودپایدار تعیین شود. محبوب‌ترین آن‌ها DAI است که توسط Maker تولید شده است.

Synthetix  یکی دیگر از پلتفرم‌های دارایی مصنوعی است. به مردم اجازه می‌دهد سایر محصولات مشتقه خود را معامله کنند، از جمله دلارهای مصنوعی آمریکا، دلارهای استرالیا، بیت کوین و طلا. سهام، ETF  و شاخص‌ها همگی در راه هستند.

آخرین دارایی مصنوعی Wrapped Bitcoin یا WBTC است. این چنین عمل می‌کند:  BTCهای خود را به قراردادهای خود متصل کنید، و معادل آن WBTC دریافت خواهید کرد. مزیت این امر این است که کاربران بیت کوین می‌توانند به دیفای، که تقریباً کاملاً به اتریوم وابسته است، عضو شوند.

ارزش بازار ارز WBTC حدود نیم میلیارد دلار است. این یک محصول توفیقی است. BitGo ، یک شرکت کارگزاری کریپتو با پشتیبانی گلدمن ساکس و مستقر در سیلیکون ولی، بر این بیت کوین نظارت دارد. محصولات غیرتوفیقی در راه هستند.

نحوه شروع کار با DeFi

خب، شما می‌خواهید دیفای را امتحان کنید؟ در اینجا به شما می‌گوییم که باید چه کاری انجام دهید.

ابتدا یک کیف پول دانلود کنید که از اتریوم پشتیبانی کند و بتواند از طریق مرورگر شما به پروتکل‌های مختلف دیفای متصل شود. MetaMask  یک انتخاب رایج در بین کیف‌پول‌ها است.

سپس، کوین مربوطه به پروتکل دیفای مورد نظر خود را خریداری کنید. در حال حاضر، اکثر پروتکل‌های دیفای مبتنی بر اتریوم هستند، بنابراین برای استفاده از آن‌ها باید ETH یا سکه ERC-20 خریداری کنید. (اگر می‌خواهید از بیت کوین استفاده کنید، باید آن را به نسخه اتریومی بیت کوین مانند Wrapped BTC تبدیل کنید).

سوم، وارد دنیای دیفای شوید. روشهای بی‌شماری برای فعالیت در این دنیا وجود دارد.

یک راه این است که کریپتوهای خود را قرض دهید. یک راه آسان برای مشاهده نحوه دستیابی به بهترین معامله استفاده از yearn.finance  ساست که آن‌ها را در یک فهرست ساده درج کرده است. شما می‌توانید با به دست آوردن توکن‌های نظارتی که با وام دادن کریپتو به شما اعطا می‌شود، تبدیل به یک «کشت‌کننده‌ی سود» شوید. اطلاعات بیشتر در مورد سودهای بالقوه حاصل از سوددهی را می‌توانید در سایت‌هایی مانند yieldfarming.info پیدا کنید.

راه دوم برای فعالیت در این دنیا این است که وجوه خود را در یک مبادله غیر‌متمرکز مانند Uniswap قرار دهید و با تبدیل شدن به یک بازار ساز، سودی را دریافت کنید.

راه سوم این است که می‌توانید در یکی از پروژه‌های بسیار تجربی و عجیب دیفای، مانند  Basic.Money، که قیمت توکن آن روزانه تعیین می‌شود، سرمایه‌گذاری کنید، که قیمت توکن یا انواع محبوب کوین‌ها مانند  YAM$، TENDIES$، KIMCHI$ و SHRIMP$  را به نفع خود تغییر دهید.

اما یک نکته را باید همیشه در نظر داشت: فضا مملو از خطر، کلاهبردار و خطا است. این یک فضای بسیار آزمایشی و پرخطر در کریپتو است که خود نیز فضایی بسیار آزمایشی و پرخطر است! کلاهبرداران، دزدان خروجی و سارقان استخر تقدینگی، در حال گسترش هستند و مردم اغلب در قراردادهای هوشمند آسیب‌پذیری‌هایی را کشف می‌کنند که نشان می‌دهد چگونه سازندگان یک توکن تمام قدرت را در اختیار دارند (و در واقع این پروژه‌ها به هیچ وجه غیرمتمرکز نیستند). مراقب باشید.

نحوه استفاده از تبادل غیرمتمرکز

یکی از محبوب‌ترین پلتفرم‌های DeFi، Uniswap است، یک صرافی غیرمتمرکز. نحوه انجام معاملات با Uniswap را یاد بگیرید و شما رسما وارد این دنیا شده‌اید، می‌توانید تقریبا هر چیزی که مشکلی که توسعه-دهندگان دیفای برای شما ایجاد می‌کنند را اداره کنید. در اینجا یک راهنمای سریع برای شروع داریم. ما مسائل را ساده بیان می‌کنیم و فقط نحوه انجام یک تبادل ساده، در این مورد، تبدیل ETH به DAI، یک استیبل‌کوین غیرمتمرکز را به شما نشان می‌دهیم.

در ابتدا می‌خواهیم ETH خود که قبلاً از Binance خریداری کرده‌ایم را به Uniswap ارسال کنیم. برای انجام این کار، ابتدا باید کیف پول را به Uniswap متصل کنیم. ما قصد داریم از MetaMask، یک کیف پول محبوب که در مرورگر کامپیوتر وجود دارد با اکثر برنامه‌های DeFi سازگار است، استفاده کنیم. برای انجام این کار، روی Uniswap بروید و روی گرینه‌ی «اتصال به کیف پول» در بالا سمت راست وبسایت (از طریق مرورگر کامپیوتر) کلیک کنید.

سپس، روی MetaMask کلیک کنید.

پس از این مراحل، آدرس کیف پول در MetaMask به وجود می‌آید. بنابراین، شما باید از هر جایی که در آن ETH خود را نگه می‌دارید، مقداری Ethereum را به آدرس پدید آمده در MetaMask ارسال کنید.

اتریوم‌های ما درBinance هستند، بنابراین برخی از آن‌ها را ارسال می‌کنیم. ما 5 دلار، سپس 20 دلار را به MetaMask ارسال کردیم. در اینجا یکی از این معاملات را آورده‌ایم. توجه داشته باشید که باید هزینه تراکنش را پرداخت کنید. برای ارسال 25 دلار ETH  از Binance به MetaMask در دو تراکنش، مبلغ 11 دلار را پرداخت کردیم. این «هزینه‌های سوخت» به دلیل تقاضای زیاد افزایش یافته است، زیرا قیمت اتریوم افزایش یافته و برنامه‌های دیفای نیز رونق گرفته‌اند.

صفحه باید مانند تصویر بالا شود. معامله چند دقیقه طول کشید تا به MetaMask ما برسد به این دلیل که بلاک‌چین‌ها کند هستند. بیایید مقدار اتریومی که در دست ما مانده است را به DAI تبدیل کنیم.

برای اجرای اهداف این مقاله، بیایید محاسبات آن را ساده نگه داریم و 0.0001 ETH را با 0.117 DAI مبادله کنیم. این معادل 0.117 دلار است، زیرا DAI به دلار آمریکا وابسته است. برای انجام این کار، روی swap کلیک می‌کنیم، سپس ETH و DAI را از لیست انتخاب می‌کنیم. ما به ارائه‌دهندگان نقدینگی، یعنی افرادی که برای تسهیل این معامله سرمایه‌ی خود را گذاشته‌اند، هزینه کمی را خواهیم پرداخت. و Uniswap تعیین کرده است که ارزان‌ترین راه برای انجام این معامله، انجام تبدیل‌های متواتر از ETH به WETH  به COMP به MKR و به DAI است.

بسیار عالی. بنابراین روی swap کلیک کنید و آدرس MetaMask خود را باز کنید.

بله این معامله 15.67 دلار هزینه دارد، زیرا ما باید مبلغی را برای پردازش این تراکنش به ماینرهای Ethereum پرداخت کنیم. هزینه سوخت اتریوم همیشه در حال تغییر است. در روزهای شلوغ، این مبلغ می‌تواند بسیار زیاد بشود. در روزهای عادی که تعداد تراکنش‌ها زیاد نیست، قیمت آن‌ها چند دلار است. اما، برای اهداف آموزشی، بیایید این تراکنش را تأیید کنیم.

تراکنش ما ثبت شده است، و آماده تایید شدن توسط ماینرهای اتریوم است.

و تمومه! خرید ما از ارز DAI در بلاک‌چین تایید‌شده و آماده استفاده است.

زیبایی دیفای! برای انتقال 0.12 دلار، 25 دلار هزینه شده است! یک معامله پرسود واقعی!

سپس اتریوم خود را به خانه خود در بایننس بازگرداندیم. 1.5 دلار دیگر خرج شد، پس مبادله ما در مجموع 26.5 دلار هزینه داشته است. اگر ما این تراکنش را در بایننس داشتیم، هیچ هزینه‌ای نداشت. اما اکنون، آن 0.12 دلار ما آماده است تا به هر پروتکلی در دیفای ورود کند، آماده آن سوددهی شیرین است. البته اگر اتریوم کافی برای پرداخت هزینه تراکنش واریز کنیم.

آینده‌ی دیفای

تعداد کمی افزایش چشمگیر دیفای را پیش‌بینی کردند، و تعداد کمتری الان می‌توانند آینده آن را پیش‌بینی کنند. ولی، چند احتمال واضح وجود دارد. این صنعت به بلاک‌چین‌های بیشتری گسترش می‌یابد.

از ماه سپتامبر، اتریوم خانه‌ی همه پروژه‌های مهم دیفای است. اما بلاک‌چین‌های دیگر نیز در حال ساخت پروژه‌هایی هستند. چند مورد از آن پروژه‌ها احتمالاً به مرحله‌ی فعلیت خواهد رسید.

اولین مورد این است که پروژه‌های دیفای قابلیت همکاری بیشتری خواهند داشت. بیت‌کوین در حال حاضر می‌تواند در اتریوم به صورت Wrapped BTC مورد استفاده قرار گیرد و ابتکارات بیشتری برای ایجاد سازگاری بین بلاک‌چین‌ها در دست اقدام است، که مهم‌ترین آن‌ها Tendermint’s Cosmos است، توسط Ren و پروژه Polkadot .

دوم، DeFi به سایر بلاک‌چین‌ها گسترش خواهد یافت. هنگامی دیفای در حوزه اتریوم به سر می‌برد، بلاک-چین‌های دیگر در حال راه‌اندازی دیفای هستند.  Huobi، Conflux، Binance  و دیگران همگی در حال راه‌اندازی انکوباتورها و بسترهایی برای اجرای پروژه‌های دیفای هستند که بسیاری از آن‌ها هیچ ارتباطی با اتریوم ندارند.

سوم، دیفای یا امور مالی غیرمتمرکز، با امور مالی متمرکز تعامل خواهد داشت. اگر امتیاز و اعتبار شما به پروتکل وام‌دهی غیر‌متمرکز مرتبط باشد، چه می‌شود؟ اگر بتوانید خانه خود را به عنوان وثیقه وام کریپتو در نظر بگیرید، چه می‌شود؟ اگر بانک مرکزی شما به شما اجازه خرید و نگهداری استیبل‌کوین‌های غیرمتمرکز را بدهد چه می‌شود؟ همه این‌ها در دست ساخت است. بازار کار ممکن است افزایش یابد و سرمایه‌گذاران نهادی می‌توانند سرمایه‌ی خود را به پروتکل‌های آن تزریق کنند. در اینجا کلمه‌ی که حائز اهمیت عملیاتی بالایی است، کلمه‌ی «می‌توانند» است.

ایتامار لسوییس، بنیانگذار و مدیر عامل کیف‌پول دوستدار دیفای کریپتو Argent، در ژوئیه 2020 به سایت Decrypt گفت که این «آزمایش اولیه»، یک شروع است. وی گفت: «ما در سال‌های آینده مشکلات مهمی برای کاربران اصلی در سراسر جهان را حل خواهیم کرد. ما استدلال می‌کنیم که در حال حاضر، تجربه کاربران در حوزه دیفای، از تجربه‌ی آن‌ها در بسیاری از حوزه‌های سنتی بهتر است.»

سوال چهارمی نیز وجود دارد: آیا ما در حباب DeFi هستیم؟ آیا این شرایط پایدار است؟

ویتالیک بوترین، بنیانگذار اتریوم، در پایان آگوست 2020 هشدار داد که حالت فعلی دیفای پایدار نیست. وی در توئیتر خود نوشت: «به طور جدی، حجم عظیمی از کوین‌هایی که باید به طور مداوم برای پرداخت نقدینگی به تامین‌کنندگان نقدینگی در این رژیم‌ سوددهی با بازده 50 تا 100 درصد در سال چاپ شوند، باعث می‌شود به نظر بیاید که بانک‌های مرکزی ملی بزرگ همه توسط ران پال اداره می‌شوند.»

– vitalik.eth (VitalikButerin) 31 آگوست 2020