قراردادهای هوشمند در واقع، توافق‌هایی ماشینی، بین تنظیم‌کننده‌ی قرارداد و دریافت‌کننده‌ اند. توافق در زنجیره‌ی بلوک با کدهایی، امضا و پیوست می‌شود، در نتیجه غیرقابل تغییر و برگشت‌ناپذیرست. دومین زنجیره‌ی بلوکی محبوب، یعنی اتریوم، موجب محبوبیت قراردادهای هوشمند نیز شده‌است، این‌قراردادها، سلسله‌ای از اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز شبکه (داپس) و استفاده‌های دیگری را ایجاد کرده‌اند.

یکی از فواید اساسی شبکه‌های زنجیره‌ی بلوکی، ماشینی‌شدن کارهاییست که در گذشته نیازمند شخص ثالثی به عنوان واسطه بود. به عنوان مثال، دیگر نیاز به بانکی برای تأیید انتقال وجه از مشتری به فریلنسر نداریم، بلکه به لطف قرارداد هوشمند، این‌عملیات می‌تواند به صورت ماشینی رخ دهد. همه‌ی این‌ها نیازمند توافق طرفین قرارداد در یک‌موضوع است.

مثالی دیگر می‌تواند از  گروه نظارتی و شهروندانی باشد که قوانین را برایشان تعیین می‌کنند. اگر این‌ دو طرف در سیستمی بر اساس زنجیره‌‌ی بلوکی به توافق برسند، قانون با قرارداد هوشمند اجرا خواهد شد. شاید کاربران بتوانند قانون جدید را در داپی قانونی یا در برنامه‌ی مبتنی بر زنجیره‌ی بلوکی دیگری، آن را بخوانند.

تاریخچه‌ی قراردادهای هوشمند

چه باور کنید، چه نکنید، قراردادهای هوشمند در گذشته، پیش از وجود فناوری زنجیره بلوکی نیز وجود داشته‌اند. در عین حال اتریوم که محبوب ترین اجرای پروتکل است در سال 2014 معرفی شد، نیک سابو، رمزنگار، این‌ایده را در دهه 1990 پایه‌گذاری کرد.

سابو در آن زمان، ارزی دیجیتال به نام بیت گلد را طراحی کرد. در حالی که این‌دارایی هرگز راه‌اندازی نشده‌بود، این بیت کوین جدید، استفاده‌ی قرارداد هوشمند را بیان‌کرد، زیرا حین تراکنشات در اینترنت اعتماد وجود نداشت. اگر وب 1.0، خود اینترنت بود و وب 2.0 حضور پلتفرم‌های متمرکز، وب 3.0 نسخه بی‌اعتماد، ماشینی و کاربرمحور از فضای دیجیتال است.

اغلب وبسایت‌ها، از جمله وبسایت اتریوم، قراردادهای هوشمند را با دستگاه فروش کالایی خودکار مقایسه می‌کنند. دستگاه‌های فروش، این‌ امکان را به فروشنده می‌دهند که بدون نیاز به شخصی حقیقی برای دریافت وجه و تحویل کالا، محصولی را در اختیار کاربر قرار دهند. قراردادهای هوشمند نیز همان‌هدف را، امّا در ابعادی وسیع‌تر، ارائه می‌دهند.

قراردادهای هوشمند به مرور توسعه یافته‌اند. با امّا و اگر شروع کردن که اگر برنامه‌نویسی بتواند آن‌ها را ایجاد و پیاده‌سازی کند. با این‌حال، افراد با دانش برنامه‌نویسی، بسیار محدود هستند و این‌قراردادهای «غیر قابل اعتماد» را متمرکزسازی می‌کنند. خوشبختانه، همان توسعه‌دهندگان در حال تلاش برای حل مشکلات دسترسی هستند.

توسعه‌دهندگان از ابتدای راه‌اندازی، امکان انعقاد قراردادهای هوشمند را بدون دانش کدنویسی در آن قرار داده‌اند. در حال افزایش امنیت زبان‌های برنامه‌نویسی مختلف هستند و جایگزین‌هایی، مانند قراردادهای مخفی را تولید و روش‌هایی را برای ذخیره خودکار تاریخ عقد قرارداد هوشمند در قالبی خوانا، بسیار روانتر از استفاده از زنجیره بلوکی برای خواندن برای افراد طراحی می‌کنند.

قراردادهای هوشمند چگونه عمل می‌کنند؟

این قراردادها را به عنوان بیانیه های دیجیتالی «امّا و اگر»ی بین دو (یا بیشتر) فرد در نظر بگیرید. اگر نیازهای یک طرف برآورده‌شود، می‌توان توافق را محترم شمرد و قرارداد را کامل در نظر گرفت. فرض کنید بازاری از کشاورزی، 100 بلال ذرت بخواهد. بازار، بودجه را در قراردادی هوشمند منعقد می‌کند که پس از تحویل کشاورز می‌تواند تأیید شود. هنگامی که کشاورز کارش را تحویل دهد، وجه بلافاصله آزاد می-شود. اگرچه اگر کشاورز در تاریخ معین، محصولات را نرساند، قرارداد لغو می‌شود و وجوه به مشتری واگذار می‌شود.

البته موارد فوق مورد استفاده‌ای کوچک است. قراردادهای هوشمند را می‌توان طوری برنامه‌ریزی کرد که برای معاملات کلان نیز اجرا شود و جایگزین دستورات دولتی و سیستم‌های خرده فروشی و سایر عایدی-ها شود. علاوه بر این، قراردادهای هوشمند به طور بالقوه نیاز به وارد آوردن اختلافات خاص به دادگاه را از بین می‌برد و صرف وقت و هزینه را در طرفین کاهش می‌دهد.

این‌امنیت تا حد زیادی ناشی از کد نوشته‌شده برای قرارداد هوشمندست. به عنوان مثال، قراردادها در اتریوم به زبان برنامه نویسی سالیدیتی، که تورینگ کامل است ، نوشته می‌شود. بدان معناست که قوانین و محدودیت‌هایی را در کد شبکه قراردادهای هوشمند تعبیه‌‌کرده‌اند و هیچ‌یک از طرفین قرارداد نمی توانند چنین قوانینی را دستکاری کند. در حالت ایده‌آل، این‌محدودیت‌ها موجب کاهش کلاهبرداری یا کارهای زیرمیزی و رشوه‌گیری می‌شود. تنها در صورتی امکان عقد قراردادی وجود دارد که همه‌ی شرکت‌کنندگان در این‌مورد به توافق برسند و آن را امضا کنند. سپس، تا هر زمانی معتبر است.

از نظر فنی، اندیشه‌ی قرارداد هوشمند را می‌توان در چند مرحله تحلیل کرد. اولاً، قراردادی هوشمند به توافق طرفین نیاز دارد. پس از عقد قرارداد، دو طرف می‌توانند در مورد شرایطی توافق کنند که در آن قرارداد هوشمند کامل و اجراشده تلقی شود. این‌تصمیم در قرارداد هوشمند نوشته می‌شود، سپس رمزگذاری شده و در شبکه زنجیره بلوکی ذخیره می‌شود.

پس از اجرای قرارداد، تراکنش همانند سایر موارد در زنجیره بلوکی ثبت می‌شود. سپس، همه گره‌ها با انجام این‌تراکنش، نسخه زنجیره بلوکیشان را به روز می‌کنند و به روز با وضعیت جدید شبکه می‌شوند.

حال، شاید برای شما این‌سوال پیش بیاید که آیا بیت‌کوین و سایر شبکه‌ها امکان استفاده از قراردادهای هوشمند را دارند؟ تا حدی بله. هر تراکنش بیت کوین (BTC) از لحاظ فنی، نسخه‌ای ساده از قراردادی هوشمند است و راه حل‌های لایه دوم توسعه‌می‌یابند، تا عملکرد شبکه‌ بهبود پیدا کند. با این‌وجود، استفاده اتریوم از قراردادهای هوشمند، استثناء است.

برخلاف اغلب شبکه‌های زنجیره بلوکی که آن‌ها را به عنوان دفتر کل توزیع‌شده توصیف می‌کنند، اتریوم را به عنوان ماشینی توزیع‌شده در نظر می‌گیرند و حاوی ماشین مجازی اتریوم  (EVM) است. این وضعیت ماشینی، کد قرارداد هوشمند و قوانینی را ذخیره می کند که این قراردادها باید رعایت کنند و همه گره‌های اتریوم در آن، موافق ذخیره‌‌ی نسخه‌ای از آن هستند. هر گره با کد، قانون‌گذاری شده‌است، تمام قراردادهای هوشمند اتریوم دارای محدودیت‌های یکسانی هستند.

قراردادهای هوشمند در کجا کاربرد دارد؟

گذشته از مثال پرداختی که در بالا ذکر شد، انواع مختلف و بالقوه‌ای از قراردادهای هوشمند وجود دارد که می‌تواند جهان را ماشینی کرده و آن را به مکانی ساده برای زیستن تبدیل کند. چند نمونه برجسته را از موارد استفاده از قرارداد هوشمند در این‌جا آورده‌ایم.

هویت دیجیتالی

در اینترنت، اطلاعات به صورت ارز است. سود شرکت‌ها از دانستن علایق همه‌ی افرادست و مردم همیشه بر نحوه‌ی دستیابی به آن داده‌ها کنترل ندارند و از آن‌ها نیز سود نمی برند. افراد با قراردادهای هوشمند، تحت کنترل هستند.

در آینده‌ای مبتنی بر زنجیره بلوکی، هویت‌ها رمزگذاری می‌شوند. در حالت ایده‌آل، بدان معناست که هویت هر فرد در زنجیره‌ای بلوکی غیرمتمرکز، ایمن و مطمئن از عدم وجود هرگونه سوء نیت است. در حال حاضر، اگر کاربر بخواهد در شبکه‌های اجتماعی فعالیت کند یا اسناد خود را به منظور ارائه وام به بانک ارائه دهد، می‌تواند از مورد اول سود ببرد و در مرحله دوم روند معاملات را کنترل کند.

هیچ واسطه ای در رسانه‌های اجتماعی، شبکه‌ای را کنترل نمی‌کند. کاربران در عوض، انتخاب می‌کنند که کدام اطلاعات را عمومی و کدام را خصوصی نگه دارند. اگر بخواهند در تبادل اطلاعات شرکت کنند، مانند تأییدیه‌ای، می‌توانند قراردادی هوشمند تنظیم کنند و انتخاب کنند که کدام داده مورد نیاز است، به جای اینکه همه اطلاعات را در مورد کاربر بگیرند. شخص ثالثی وجود ندارد، تا مقداری از وجوه را بردارد یا این-داده‌ها را مخفیانه ذخیره کند و  به فروش برساند، تنها کاربر سود می‌برد.

در مورد برخورد با بانک‌ها و سایر مؤسسات مالی نیز همین‌امر صادق است. ارتباط، تنها شامل ارسال اسناد مورد نیاز و اطلاعات حیاتیست. هیچ خطری وجود ندارد که گروه وام‌دهنده، آدرس ایمیلتان را ذخیره کرده و به سایر شرکت‌های اعتباری بفروشد. این‌اطلاعات، کاملاً تحت کنترل کاربر است.

مشاور املاک

در دنیای سنتی، دلالان املاک شرّی ضروری هستند. با توجه به این‌که کار فروش خانه، امری طولانی و پیچیده نیست، صاحبان، کارگزاری را استخدام می‌کنند تا قسمت‌های مبهم مانند کاغذبازی و یافتن خریدار را برایشان مدیریت کند. در حالی که برای فروشنده ایده‌آل به نظر می‌رسد ، به یاد داشته باشید که کارگزاران بخش قابل توجهی از قیمت فروش خانه را می‌گیرند.

قراردادی هوشمند می‌تواند به جای کارگزاری، روند انتقال خانه را ساده کرده و در عین حال از واسطه‌ای معتمد بودنش، اطمینان حاصل کند. در اینجاست که نام «بی اعتماد» ظاهر می‌شود.

تصور کنید سند خانه‌تان در زنجیره بلوکی اتریوم، توکن شده‌است. اگر آماده فروشش هستید، می توانید قرارداد هوشمند با خریدار ایجاد کنید. این قرارداد تا زمانی که وجوه خریدار به درستی ارسال نشود، این سند را در سپرده نگه می‌دارد. سپس با ارسال وجوه و فقط در آن زمان، منتشر خواهد شد.

معامله‌ی دو سر برد است. فروشنده پول بیشتری را پس‌انداز می‌کند، زیرا مجبور نیستند به واسطه‌ای پول بپردازند و خریدار خانه را خیلی زودتر از روند معمول دریافت می کند.

بیمه

بیمه‌نامه‌ها به راحتی می‌توانند از قراردادهای هوشمند سود ببرند. اساساً امضا کردن سیاست‌های بیمه باعث می‌شود که کاربر با ارائه‌دهنده‌ قرارداد هوشمندی ببندد. تمام الزامات سیاست‌ها در قرارداد هوشمند نوشته می‌شود که در صورت توافق، کاربر می‌خواند و امضا می‌کند.

آن‌قرارداد تا زمانی باز می‌ماند که طرف مسئول به آن نیاز داشته‌باشد. سپس، به سادگی فرم‌های مورد نیاز را بارگذاری می‌کنند که نیازشان به پرداخت بیمه را اثبات کنند و وجوه آزاد می‌شود. این‌نوع قرارداد نیاز به ارتباط با گروه‌ها و بیمه‌گرها را برطرف می‌کند. در حالی که کاربر هنوز برای اثبات الزامات خود به اسناد و مدارک نیاز دارد، فرایند ارسال و تأمین مالی بعدی تقریباً فوری خواهد بود.

از لحاظ هویتی اتفاقات، باید به خاطر داشته‌باشید که همه‌ی رانندگان برگه‌ای از گزارشات تصادف خود و سایر اطلاعات مهم بیمه را نیز در اختیار داشته‌باشند. این‌دسترسی می‌تواند موجب راحت‌تر یافتن رانندگان خوب بدون هیچ گونه سوء پیشینه در رانندگی‌شان باشد.

زنجیره تامین

مسلماً یکی از محبوب‌ترین روش پیاده‌سازی فناوری زنجیره بلوکی و قراردادهای هوشمند، به ویژه در زنجیره تأمین است.

مغازه‌های خواربارفروشی، انبارهای اداری، کشاورزان و سایرین، هر کدام جایگاه ویژه‌ای در زنجیره تأمین دارند. اما به علت پیچیدگی این‌شبکه‌ها، پیگیری نگه‌داری محصولات و پیگیری پرداخت‌ها برای شرکت‌ها دشوار شده‌است. قراردادهای هوشمند می‌توانند تمام بخش‌های زنجیره تامین را به صورت خودکار در آورند و در همه‌ی اجزای زنجیره‌ی تأمین، انگیزه ایجاد کنند تا پاسخگویی‌شان افزایش یابد.

به عنوان مثال، مغازه‌ی خواربار فروشی منتظر تحویل سیب از قاره‌ای دیگر است. وجه برای مقدار معینی سیب پرداخت شد و انتظار می‌رود که هنگام رسیدن بار، تعداد یا حجمش دقیق باشد. با این‌حال، خطای انسانی ممکن است رخ دهد. در جایی از راه، کارگران ممکن است برخی از سیب‌ها را جا به جا کنند، آنها را در مسیر بدزدند و یا به سادگی در مورد همه چیز دروغ بگویند و به مقصد برسند. یکی از طرفین که این‌کار را انجام بدهد، بقیه زنجیره را به هم می‌ریزد و تا زمانی که بار به خواربار فروشی برسد، چه کسی می‌داند کجا اشتباه رخ داده‌است.

خواربارفروشی با قراردادهای هوشمند می‌تواند در هر مرحله از فرآیند، به صورت خودکار بررسی انجام دهد. در حالی که این‌بررسی‌ها در حال حاضر در زنجیره تامین معمولی، باید به صورت دستی انجام شوند. ممکن است فرد مجبور به شمردن اشیاء شود و کالای رسیده را برگرداند. ممکن است دروغ بگویند و مقداری از محصول را بگیرند و ادعا کنند که مقداری در حین راه گم شده‌است. سرقت در زنجیره تامین، مشکلی بزرگ است و سالانه 35 میلیارد دلار برای آمریکایی‌ها هزینه در بردارد.

آنچه در قراردادهای هوشمند متفاوت است، جنبه‌ی عدم اعتماد است. فروشگاه می‌تواند آن را طوری تنظیم کند که همه‌ی سیب‌ها شمرده شوند، وجه پرداخت نشود. البته راهی برای گمراه‌کردن این‌سیستم وجود ندارد، بنابراین طرفین قرارداد هنگام عرضه‌ی کالا یا سایر موارد، بسیار بیشتر دقت خواهند کرد. علاوه بر آن، وجه پرداختی بلافاصله به دریافت‌کننده ارسال می‌شود که در نوع خود، انگیزه‌ی بزرگیست.

همچنین، فروشگاه می‌تواند قراردادهای هوشمندی را ردیابی کند که اجرا نمی‌شود و همکاری را با آن‌طرف قطع کند. سرانجام، ممکن است شبکه‌ای حاوی مشتریانی با نمرات مختلفی وجود داشته‌باشد که قرارداد را به بهترین وجه تکمیل می‌کنند یا کسانی که بهتر است با آن‌ها کار نکنند و در دراز مدت موجب صرفه جویی در وقت و هزینه‌ی همه‌افراد می‌شوند.

معایب قراردادهای هوشمند

در حالی که قراردادهای هوشمند در نظر، عالی هستند، امّا مطمئناً کامل نیستند. برای اولین بار، لازم به ذکرست که قراردادهای هوشمند و شبکه‌های زنجیره بلوکی با دست برنامه‌ریزی می‌شوند. احتمال خطای انسانی همیشه وجود دارد و این‌خطا می‌تواند منجر به سوء استفاده شود. دقیقاً همان اتفاقیست که در حمله به سازمان خودگردان غیر متمرکز اتریوم(DAO)  در سال 2016 رخ داد. هکرها از آسیب‌پذیری در قرارداد هوشمند جمع‌آوری کمک‌های DAO استفاده کردند و از آن‌طریق از بودجه‌ی پروژه دزدی کردند.

این‌موضوع، ناشی از عدم وضوح مقررات در مورد این‌توافقنامه‌های خودمختار اشاره نیست. در حالی که اندیشه‌ی فرآیندی امن و ساده برای انتقال وجه، به صورت تئوری عالی به نظر می رسد، امّا در عمل مالیات و سایر مداخلات دولتی نیز باید در نظر گرفته شود. ممکن است کاربران بخواهند بر داده‌هایشان کاملاً کنترل داشته‌باشند، امّا احزاب دولتی چگونه به آنچه نیاز دارند، دسترسی پیدا می‌کنند؟

هم‌چنین، قراردادهای هوشمند امکان بیرون کشیدن اطلاعات را به خارج شبکه‌‌ای ندارند که در آن قرار دارند. حدأقل در وضعیت فعلی‌شان، ممکن نیست. به عبارت دیگر، نمی‌توانید داده‌های وب‌سایت موجود را در قراردادی هوشمند در اتریوم بارگذاری کنید. با این‌وجود، راه حلی در اوراکل وجود دارد، گره‌های خارج از زنجیره که اطلاعات را از اینترنت بیرون می‌کشند و با شبکه‌های زنجیره بلوکی سازگارند. اوراکل‌ها، سرانجام، با انتقال پایگاه‌های داده به زنجیره بلوکی می توانند به طور بالقوه برای ایفای نقش در این‌ امر گام بردارند.

علاوه بر این، مشکل وسعت‌پذیری طولانی‌مدت وجود دارد. از بدو تاسیس، شبکه‌های زنجیره بلوکی در مقیاس وسیع دچار مشکل می‌شوند، بدین معنا که معاملات بر اساس نوع کار ممکن است چند دقیقه، اگر نه چند ساعت، طول بکشد. در عین حال ممکن است در ابتدای کار مشکل ایجاد کند، چیزی که پروژه هایی مانند اتریوم 2.0 به دنبال حل آن هستند. علاوه بر آن، معامله‌ای که چند ساعت طول می‌کشد، هم‌چنان بسیار سریع‌تر از زمانیست که در انتقال سنتی وجوه به طول می‌انجامد.

دارا پلتفرم استخراج بیت‌کوین است. دغدغه‌های مدیریت و تامین برق ماینرها را رها کنید و ماینینگ را با خیال راحت به ما بسپارید!